Hormony - najlepsze ciekawostki

Glukagon to hormon wytwarzany przez komórki A (α) wysp trzustkowych. Odpowiada za podwyższanie poziomu glukozy we krwi, w przeciwieństwie do insuliny. Pobudza on proces rozpadu glikogenu (glikogenoliza), uwalnianie i utlenianie kwasów tłuszczowych. Osłabia również perystaltykę żołądka, dwunastnicy, jelita cienkiego i grubego. Ma też działanie moczopędne i sodopędne. Nasila przeciwzakrzepowe działanie kumaryny (który jest np. naturalnym inhibitorem kiełkowania nasion).

Żaby szponiaste. Po odkryciu żab szponiastych okazało się, że samice są szczególnie wrażliwe na ludzki hormon – gonadotropinę kosmówkową. Z tego względu wykorzystywano je początkowo, zwłaszcza w USA, jako naturalny test ciążowy. Młodej samicy żaby wstrzykiwano odrobinę kobiecego moczu. Jeżeli kobieta była w ciąży, samica najczęściej po 8–10 godzinach zaczynała produkcję własnych jajeczek. Metodę wyparło wejście do użycia testów ciążowych.

W spaniu . Szyszynka jest jednym z gruczołów wydzielania wewnętrznego. Produkuje tzw. hormon snu - melatoninę. Substancja ta powoduje, że robimy się senni.

Komórki B (β). Insulina produkowana jest przez komórki beta (β) wysp trzustki. Najważniejszym bodźcem do produkcji insuliny jest po posiłkowe zwiększenie stężenia glukozy we krwi. Dzięki zwiększeniu wytwarzania insuliny i jej wpływowi na komórki efektorowe (miocyty, adipocyty, hepatocyty) zwiększa się transport glukozy do wnętrza komórek, co obniża poziom glukozy we krwi.

Melatoninę i serotoinę. Szyszynka produkuje melatoninę i seratoninę odpowiedzialną za sen i rytm biologiczny. W ciagu dnia wydziela serotoninę, a gdy robi się ciemno zachodzi synteza serotoniny w melatoninę.

Kortyzolu. Podwzgórze stanowi brzuszną część międzymózgowia. Waży ok. 4 gramów i stanowi 1% objętości mózgu. Podwzgórze bierze udział min. w regulacji nawodnienia organizmu, (poprzez wazopresynę powodującą resorpcję wody z moczu), pobieraniem pokarmu, temperatury ciała (np. pocenie się lub dreszcze), cyklu snu i czuwania, stymuluje wydzielanie prolaktyny (peptyd PRH, blokowany przez dopaminę), tyreotropiny, hormonów wzrostu, gonadotropin (poprzez GnRH) i wielu innych hormonów. Odpowiada także za wydzielanie oksytocyny i wazopresyny odpowiadających za np. tworzenie więzi między matką a dzieckiem.

W przysadce mózgowej. Tyreotropina (TSH) jest glikoproteiną zbudowaną z dwóch podcząstek (alfa i beta). Antagonistą podcząstki alfa jest gonadotropina kosmówkowa (hCG), czyli - im większe hCG tym mniejsze TSH. U człowieka powoduje zwiększenie masy tarczycy, zwiększenie przepływu krwi przez ten narząd, transport i przemianę glukozy oraz nasilenie produkcji i wydzielania hormonów tarczycy: tyroksyny i trójjodotyroniny. Wytwarzana jest przez tyreotropy, które są wielościenne i zawierają ziarna (średnicy 140–200 nm) ją magazynujące.

Erytropoetyna. Adrenalina, noradrenalina oraz kortyzol to hormony produkowane przez nadnercza. Erytropoetyna natomiast jest produkowana przez nerki, której główną funkcją jest stymulacja różnych etapów erytropoezy, co prowadzi do zwiększenia produkcji erytrocytów przez szpik kostny.

Kalcytonina. Parathormon (PTH) jest hormonem polipeptydowym wytwarzanym przez przytarczyce. Odpowiada on za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie. Ilość parathormonu warunkowana jest ilością jonów wapnia w surowicy krwi. Odpowiada za uwalnianie wapnia z kości i jego resorpcję z kanalików nerkowych. Obniża on też ilość jonów fosforanowych we krwi, poprawia wchłanianie zwrotne jonów wapnia, poprzez hamowanie wchłaniania fosforanów i zwiększa ilość produkowanej w nerkach aktywnej formy witaminy D - kalcytriolu. Jego antagonistą jest kalcytonina, która zmniejsza poziom wapnia we krwi.

W podwzgórzu. Oksytocyna jest hormonem produkowanym w podwzgórzu, a następnie przekazywanym neuronami do tylnego płata przysadki mózgowej, gdzie jest magazynowany. Uczestniczy on przy zapłodnieniu, a podczas porodu powoduje skurcze mięśni macicy oraz stymuluje produkcję mleka u karmiącej piersią matki. Redukuje też silny stres i lęki. Jej wydzielanie stymulują estrogeny, zaś hamuje progesteron. Silna produkcja oksytocyny występuje np. podczas seksu oraz porodu wywołując uczucie przywiązania, miłości, szczęścia oraz potrzebę bliskości. Jest niezbędna w formowaniu zachowań społecznych.