10 najlepszych ciekawostek o Iranie

Iran. Uzywana na zachodzie nazwa "Persja" pochodzi od Greków, którzy nazwali ten kraj "Persis" – nie była jednak używana w samej Persji. W 1935 roku Reza Shah wezwał społeczność międzynarodową do uzywania rodzimej nazwy kraju “Iran”.

Iran. Wielki Mur Gorgański to budowla obronna w Iranie o długości 200 km i wysokości 10 m. Drugi co do długości mur obronny na świecie, po Wielkim Murze Chińskim. Wznosi się od wybrzeża Morza Kaspijskiego do gór Pishkamar. Mur powstał w czasach istnienia państwa Partów (247 p.n.e. – 224 n.e.). Jego celem było powstrzymywanie najazdów stepowych koczowników z Azji Środkowej.

Kiosk. Mały pałac o lekkiej, ażurowej formie architektonicznej, bogatej dekoracji. Występował w architekturze Egiptu, Turcji, Iranu. Jego nazwa, to kiosk. Na zdjęciu Kiosk Trajana na wyspie File w Egipcie.

Iranu. SAVAK była to tajna policja polityczna Iranu, działająca w okresie rządów Mohammada Rezy Pahlawiego. Została utworzona przy współpracy zachodnich służb specjalnych takich jak CIA, MI6 czy Mossad i działała aż do irańskiej rewolucji z roku 1979. W lutym 1979 roku nowe islamskie władze Iranu zdelegalizowały SAVAK i powołały na jego miejsce nową służbę wywiadu, pozbawioną uprawnień policyjnych.

Zaratusztrianizmu. Kult świętego ognia jest podstawą zaratusztrianizmu. Ogień jest oczyszczającą siłą i jest utożsamiany z prawdą i porządkiem. Podbój Persji przez muzułmanów spowodował zniszczenie lub przekształcenie w meczety większości świątyń. W XX w. wiele zniszczonych świątyń ognia zostało zrekonstruowanych. Najstarsza zachowana zadaszona świątynia ognia znajduje się w Iranie, koło Kuh-e Khwaja i pochodzi z czasów Seleukidów.

Tomyris. Legendarna królowa Massagetów Tomyris, związku pasterskich szczepów irańskich w Centralnej Azji. Obdarzona strategicznym talentem przywódczyni nomadów rozgromiła perskie wojska dowodzone przez Cyrusa II Wielkiego, największego zdobywcę w dziejach Persji. Herodot przypisuje jej zabicie własnymi rękami słynnego króla Cyrusa, który najechał podległe jej ziemie. Scena ta jest często przedstawiana w malarstwie.

Teheran. W latach 1920-tych miasto zostało przebudowane niemalże od zera, pod wodzą Rezy Szacha Pahlaviego. W celu modernizacji miasta wiele historycznych budynków, fortyfikacji i ogrodów zostało zrównanych z ziemą, w ich miejsce wybudowano szerokie ulice i duże budynki administracji publicznej nawiązujące architekturą do klasycznych perskich czasów przedislamskich.

Namiestnik prowincji w Persji. Satrapa – namiestnik prowincji (satrapii) w starożytnej Persji - nominowany przez króla, który sprawował w imieniu Króla całokształt władzy. Satrapowie często przejawiali tendencje odśrodkowe i prowadzili własną politykę. Dlatego królowie często wysyłali specjalnych, zaufanych "inspektorów" - zwanych "oczami i uszami króla", którzy mieli informować o poczynaniach konkretnego satrapy.

Demawend (5610 m n.p.m.) to wulkan drzemiący w górach Elburs, najwyższy szczyt Iranu, położony około 70 km na północny wschód od Teheranu. Posiada duży kąt nachylenia stoków (stratowulkan) - ok. 30-40°. Pierwszego udokumentowanego wejścia na szczyt dokonał Abu Dolaf Kazradżi w 905 r.

Awesta to święta natchniona księga zawierająca teksty religijne wyznawców mazdaizmu i zaratusztrianizmu, czyli fragmenty starych irańskich przekazów datowanych na VII wiek p.n.e., a nawet II tysiąclecie p.n.e. Zachowało się 21 ksiąg (ok. 83 tys. słów), zwanych naskami. Najważniejsza i najstarsza część Awesty to przypisywana Zaratusztrze - Yasna, która zawiera Gaty - liturgiczne modlitwy, hymny oraz religijne inwokacje.