10 najlepszych ciekawostek o mózgu

Neandertalczycy mieli dużą pojemność czaszki (1.600 cm3), która była większa niż u współczesnych ludzi. W porównaniu z ludźmi współczesnymi, neandertalczycy mieli krótsze nogi i większe ciała - była to prawdopodobnie adaptacja do zachowania ciepła w zimnym klimacie. Większe oczodoły sugerują, że ich wzrok mógł być lepszy niż wzrok współczesnych ludzi

Kory mózgowej. Nieprzytomność, utrata przytomności, stan zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego, przede wszystkim wyłączenia kory mózgowej. Jest to stan zagrożenia życia, mimo że oddychanie oraz krążenie mogą być utrzymane i bez względu na wywołującą ten stan przyczynę.

Stronność ciała. Lateralizacja, inaczej stronność – asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych.

Trzy. Wyróżniamy trzy części móżdżku: móżdżek stary – odpowiedzialny za równowagę i koordynację ruchów gałek ocznych, móżdżek dawny– odpowiedzialny za koordynację ruchową oraz móżdżek nowy – odpowiedzialny za planowanie ruchów i napięcie mięśni. Móżdżek dawny (nazywany czasem móżdżkiem rdzeniowym) jest ewolucyjnie najstarszy, móżdżek stary (nazywany też móżdżkiem przedsionkowym) rozwinął się później w toku ewolucji, zaś najnowszym nabytkiem jest móżdżek nowy. W móżdżku znajdują się GABA-nergiczne komórki Purkiniego.

10:1. Glej stanowi obok neuronów drugi składnik tkanki nerwowej. Według szacunków jest go ok. 10 razy więcej niż neuronów. Współtworzy on barierę krew-mózg, reguluje rytm dobowy (produkuje adenozynę) buduje osłony mielinowe neuronów i syntezuje enzymy odpowiedzialne za produkcję neuroprzekaźników. Wypustki komórek glejowych tworzą sieć rurek, przez które płyn mózgowo-rdzeniowy pozbywa się toksyn, a wśród nich beta-amyloidu, białka, którego złogi tworzą płytki starcze niszczące neurony. Glej przetwarza dane ok. 10.000 razy wolniej niż neurony, lecz tym samym lepiej utrwalają się informacje w pamięci.

Melatoninę i serotoinę. Szyszynka produkuje melatoninę i seratoninę odpowiedzialną za sen i rytm biologiczny. W ciagu dnia wydziela serotoninę, a gdy robi się ciemno zachodzi synteza serotoniny w melatoninę.

Smaku. Jądro pasma samotnego jako część mózgowia odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu zmysłu smaku. Poprzez środkową część jądra przebiega szlak samotny, zawierający włókna aferentne z nerwu twarzowego, nerwu językowo-gardłowego oraz nerwu błędnego, które przekazują doń informacje czuciowe smaku. Jądro pasma samotnego należy do najstarszych części mózgowia. Jego obecność stwierdza się u wszystkich ssaków.

Kortyzolu. Podwzgórze stanowi brzuszną część międzymózgowia. Waży ok. 4 gramów i stanowi 1% objętości mózgu. Podwzgórze bierze udział min. w regulacji nawodnienia organizmu, (poprzez wazopresynę powodującą resorpcję wody z moczu), pobieraniem pokarmu, temperatury ciała (np. pocenie się lub dreszcze), cyklu snu i czuwania, stymuluje wydzielanie prolaktyny (peptyd PRH, blokowany przez dopaminę), tyreotropiny, hormonów wzrostu, gonadotropin (poprzez GnRH) i wielu innych hormonów. Odpowiada także za wydzielanie oksytocyny i wazopresyny odpowiadających za np. tworzenie więzi między matką a dzieckiem.

W móżdżku. Po raz pierwszy zostały one opisane przez czeskiego anatoma i fizjologa Jana Evangelistę Purkyněgo w 1837 roku. Komórki Purkiniego mają płaskie, gęsto rozgałęzione drzewa dendrytyczne umiejscowione jedno za drugim (nawet 80.000 do 200.000 kolców na komórkę). Zawierają one kwas GABA (kwas gamma-aminomasłowy) będący neurotransmiterem hamującym. Cechą tych komórek jest także ekspresja białka kalbindyny, które wiąże wapń.

Utrzymanie równowagi i koordynacja ruchów. Ludzki móżdżek nie inicjuje ruchu, ale uczestniczy w jego koordynacji, zapewnia precyzję i odpowiedni czas wykonywania ruchu. Otrzymuje informacje wejściowe z narządów zmysłów przez rdzeń kręgowy i z innych części mózgu oraz integruje je, umożliwiając precyzyjnie zgraną aktywność ruchową.