Gatunki li­te­rac­kie 10 najtrudniejszych zagadek

Sokół Maltański – powieść detektywistyczna Dashiella Hammetta z 1930 roku, początkowo wydana w odcinkach w magazynie "Black Mask". Powieść jest najbardziej znanym dziełem tego pisarza. Była wielokrotnie ekranizowana, najsłynniejszą ekranizacją jest film Sokół maltański z 1941 roku. W rankingu 100 najlepszych powieści kryminalnych według MWA zajmuje 2 pozycje tuz za Sherlock Holmes

Kuplet (fr. couplet) – dwuwiersz o charakterze pieśniowo-tanecznym występujący we francuskiej poezji średniowiecznej, a współcześnie w twórczości ludowej. Liczy 2 wersy.

Hodoeporikon (gr. hodoiporikón) lub itinerarium, iter (łac. podróż) to gatunek literacki wywodzący się ze starogreckich i starorzymskich poetyckich opisów podróży. Pierwszym znanym rzymskim hodoeporikonem jest ,,Iter Sicilium'' Lucyliusza z II w. p.n.e., a najsłynniejsze to ,,Iter Brandisium'' Horacego. Itineraria zawierały bardzo szczegółowe obserwacje na temat podróży i przebytych odległości.

Moralitet – gatunek dramatyczny o tematyce religijnej, ukształtowany w XIV wieku na północy Europy. Moralitety ukazywały dzieje jednostkowego bohatera, wybierającego pomiędzy złem a dobrem, potępieniem a zbawieniem. Były to zazwyczaj utwory długie (nawet ponad 20000 wersów.

Jajjukara – gatunek literacki wywodzący się z tradycji ajnuskiej. Rodzaj prostej pieśni, wykonywanej najczęściej podczas podróży. Już na początku XX wieku był gatunkiem praktycznie wymarłym, Bronisław Piłsudski zdołał zapisać jedyne dwa utwory uznawane za jajjukara[4]. Zaliczany do liryki.

Edgar Allan Poe po dzień dzisiejszy postrzegany jest przez krytyków jako prekursor gatunku jakim jest powieść detektywistyczna. Dzieła francuskie, w tym te Vidocqa, zainspirowały go do napisania trzech krótkich nowel o charakterze kryminalnym: Zabójstwo przy Rue Morgue (1841), Tajemnica Marii Roget (1842), Skradziony list (1844). Trylogia Edgara Allana Poe okazała się być esencją tego typu gatunku; zagadka zbrodni może być rozwiązana tylko i wyłącznie wtedy, kiedy detektyw przeprowadzi racjonalne i logiczne śledztwo.

Sonet – kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego, złożona z 14 wersów zgrupowanych w dwóch czterowierszach (tetrastychach), rymowanych zwykle abba abba, i dwóch trójwierszach (tercynach). Pierwsza zwrotka zwykle opisuje temat, druga odnosi go do podmiotu wiersza, a tercyny zawierają refleksję na jego temat.

Dytyramb pieśń pochwalna o charakterze patetycznym, wzniosłym, niekiedy tragicznym; z czasem nabrał cech patetycznej poezji emocjonalnej. Dytyramb był w greckiej liryce chóralnej pieśnią pochwalną na cześć Dionizosa, opiewającą jego cierpienia i radości. W następnych stuleciach uległ on konwencjonalizacji i schematyzacji, równocześnie zaś muzyka wzięła w nim górę nad słowem poetyckim.

Epigramat – krótki utwór poetycki w formie aforyzmu, wywodzący się z napisów informacyjnych w starożytnej Grecji zamieszczanych na grobach, pomnikach lub ofiarach wotywnych. Tekst inskrypcji krótki, przeważnie dwuwierszowy, pisany dystychem elegijnym. Pierwszą antologię greckich epigramatów sporządził Meleager z Gadary około 60 p.n.e.

Kodycyl (łac. codicillus – dodatek do testamentu) – przeniesiona z języka prawniczego nazwa końcowej części utworu literackiego, mającej formę ostatniej woli, często wyrażonej w sposób żartobliwy. Przykładem takiego utworu jest Wielki testament François Villona.