10 najtrudniejszych zagadek o języku polskim

Gertruda Mieszkówna (1025-1108) - córka Mieszka II, króla Polski. Autorka modlitw łacińskich zapisanych prozą poetycką w tzw. Kodeksie Gertrudy (zwanym też Kodeksem Egberta). Modlitewnik nie jest w całości jej autorstwa - został wykonany w drugiej połowie X wieku, później doszyto do niego kilka stron, na których pisała Gertruda. Manuskrypt obecnie przechowywane jest w Museo Archeologico Nazionale w Cividale del Friuli we Włoszech. Widoczna na górze ilustracja pochodzi właśnie z Kodeksu Gertrudy.

Asyndeton (gr. od asýndetos – "niepołączony) to konstrukcja składniowa zaliczana do figur retorycznych polegająca na łączeniu zdań lub ich części bez użycia spójnika.

Jod (tłumaczona na grecki jako jota) to dziesiąta litera alfabetu hebrajskiego, zapisywana jako mała kreseczka. I właśnie od jej formy pochodzą powiedzenia takie, jak "jota w jotę". Alfabet hebrajski stosowano m.in. do zapisu języka aramejskiego, w którym łącznie z greką napisany został Nowy Testament.

To zapisane w śląskiej Księdze Henrykowskiej zdanie wypowiedział do swej polskiej żony czeski rycerz Boguchwał, którego słowa zanotował w księdze spisanej po łacinie najprawdopodobniej niemiecki zakonnik.

Okrzyk ten, który dzisiaj brzmiałby "Uciekajcie, uciekajcie", przypisywany jest sabotażyście, który w bitwie z Mongołami pod Legnicą, wywołał popłoch wśród początkowo przeważających w bitwie ciężkozbrojnych Polaków. Widząc odwrót hufca opolskiego, dowodzący Henryk Pobożny wykrzyknął: Gorze nam się stało!

Stefan Trzyniecki jest bohaterem pierwszej części trylogii Stanisława Lema ''Czas nieutracony'' pod tytułem ''Szpital Przemienienia''. Pracuje on w szpitalu psychiatrycznym podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej.

Wielką literą piszemy mieszkańców państw (Francuz), zaś małą liter nazwy mieszkańców miast (paryżanin). Pisany wielką literą Algierczyk będzie zatem mieszkańcem Algierii, zaś małą literą algierczyk - jej stolicy Algieru. Podobnie rzecz ma się z Luksemburczykiem lub Singapurczykiem.

W polskich tekstach spółgłoska "z" występuje najczęściej ze wszystkich spółgłosek (5,64% wszystkich liter); podczas, gdy ze wszystkich liter najczęstszą jest samogłoska "a" (8,91% wszystkich liter).

To ligatura. Ligatury mają w piśmiennictwie wielowiekową tradycję i powszechnie były stosowane w książkach przepisywanych ręcznie. Wraz z zapoczątkowaniem ery druku w Europie nastąpiło stopniowo odchodzenie od ligatur. Jednak w niektórych językach stosowanie ligatur wymagane jest przez ich ortografię. W Polsce, wraz z wprowadzeniem standardowego składu czcionek, a potem komputerowego tradycja ligatur właściwie w ogóle zanikła.

Językoznawcy dopuszczają także formy naboi, tramwai, olei, hultai, kowboi, słoi. Wynika to z faktu, że we wszystkich przytoczonych wyrazach wygłosowe -j było kiedyś miękkie, podobnie jak dzisiejsze -ń. Stąd odmiana jak koni, słoni.