Skały osadowe najtrudniejsze zagadki

Nazwa pochodzi od rzymskiej nazwy miasta i rzeki Gagas w starożytnej Licji (Likii) w Azji Mniejszej (dzisiejsza Turcja), gdzie po raz pierwszy znaleziono gagat (gr. lithos gagates = kamień z Gagas). Powstał z uwęglenia drzew z rodziny araukarii, które powszechnie rosły w Europie przed 180 milionami lat (w jurze). Ma znaczenie kolekcjonerskie, od dawna stosowany do wyrobu biżuterii żałobnej. W farmacji do początku XIX w. wchodził w skład balsamów przeciw histerii.

Limonit (żelaziak brunatny) – bardzo drobnoziarnista lub skrytokrystaliczna mieszanina minerałów (tlenków i wodorotlenków żelaza), kiedyś uważana za odrębny minerał. Według dzisiejszych podziałów jest to rodzaj skały. Substancja bardzo pospolita, rozpowszechniona i spotykana w miejscach występowania goethytu.

Less – pylasta skała osadowa, wyselekcjonowana i deponowana na drodze eolicznej, a więc w warunkach względnie suchego klimatu, na co wskazuje m.in. rozmieszczenie strefowe lub związek lessu z określonym piętrem hipsometrycznym. W obszarach wilgotniejszych osad o takich cechach nie wyodrębnia się spośród innych piaszczysto-gliniastych produktów denudacji i akumulacji.

Boksyt – ilasta skała osadowa składająca się głównie z wodorotlenków glinu (hydrargilitu, bemitu lub diasporu), jest głównym źródłem aluminium na świecie. Boksyt jest najczęściej koloru czerwonego lub brunatnego, drobnoziarnisty, miękki, słabo spojony lub zwięzły i twardy.

Ił – skała osadowa, bardzo drobnoziarnista, zbudowana jest głównie z minerałów ilastych (najczęściej kaolinit i illit) z domieszką łyszczyków oraz pyłu kwarcowego. Iły zawierają nie mniej niż 50% frakcji ilastej (ziarna o średnicy do 0,002 mm) i nie więcej niż 10% frakcji piaskowej (ziarna o średnicy od 0,05 mm do 2,0 mm). Grunty ilaste należą do gruntów spoistych. Ich wytrzymałość na obciążenie zależy przede wszystkim od wilgotności gruntu.