10 najtrudniejszych zagadek o złu­dze­niach optycz­nych

Miraż jest zjawiskiem fizycznym, a nie złudzeniem percepcji wizualnej lub złudzeniem optycznym. Decydującym czynnikiem warunkującym jego powstawanie jest silne nagrzanie dużej powierzchni podłoża np. piasku na pustyni. Promienie świetlne są wówczas zakrzywiane w górę, ku chłodniejszemu, a więc gęstszemu powietrzu. Zakrzywione promienie docierają do oka obserwatora pozornie z innego kierunku co wywołuje powstanie obrazu zwierciadlanego.

Jest to iluzja Poggendorffa, po raz pierwszy opisana w roku 1860. Przeprowadzane badania wskazują, że jej główną przyczyną jest postrzeganie przez obserwatorów kątów ostrych jako bardziej rozwarte, niż są w rzeczywistości.

Pokój Amesa z zewnątrz wygląda jak „normalny” prostokątny pokój, ale w rzeczywistości ma kształt trapezu. Dzięki specyficznemu układowi ścian, powstaje złudzenie optyczne; osoba stojąca w odległym kącie pokoju wydaje się być dużo mniejsza od osoby stojącej w bliższym kącie pokoju choć w rzeczywistości osoby te są tej samej wielkości.

To iluzja Jastrowa. Oba kształty są identyczne, ale kształt B położony jest nieco bardziej na prawo. Jest to zauważane po prawej stronie ilustracji, ale niedostrzegane po lewej. Przez to kształt B wydaje się większy.

Jest to znana iluzja Zöllnera, po raz pierwszy opisana w roku 1860. Możliwe, że wywołuje ją wrażenie głębi. Czarne linie są również równoległe do kolorowych.

To jest iluzja Ehresteina. Boki kwadratu wydają się wklęsłe, ale w rzeczywistości są proste.

Ta słynna iluzja opublikowana została w roku 1995 przez Edwarda H. Adelsona, profesora MIT. Obszar A wydaje się ciemniejszy ze względu na jasne otoczenie. Analogicznie, obszar B wydaje się jaśniejszy, gdyż jest otoczony ciemniejszym tłem. Jeśli dokładnie zasłonimy palcami otoczenie obszarów A i B, zauważymy, że w istocie mają tę samą jasność.

Od imienia Morgany Le Fay, której przypisywano zdolność wywoływania miraży, pochodzi nazwa fatamorgana. Przedstawiana zawsze jako obdarzona wielką mocą czarodziejka, żeński odpowiednik Merlina .

Ta znana iluzja ma za sobą długą historię badań. Osoby mieszkające w obszarach zurbanizowanych są na nią bardziej podatne, co wynikać może z postrzegania linii jako rogów budowli widzianych w perspektywie.

W tej iluzji wydaje się, że na białych przecięciach pojawiają się czarne kropki. Istnieją różne teorie próbujące wyjaśnić ten efekt, zazwyczaj opierające się na mechanizmie hamowania obocznego (hamowania aktywności receptora przez pobudzone receptory z nim sąsiadujące).