Eposy - najlepsze ciekawostki

Gruzja. ,,Rycerz (albo: Witeź) w tygrysiej skórze'' to średniowieczny gruziński epos narodowy, którego autorstwo tradycyjnie przypisuje się Szocie Rustawelemu, poecie, ministrowi skarbu, działającemu na dworze gruzińskiej królowej Tamary. Okres jej panowania uznawany jest za "Złoty Wiek" Gruzji. Utwór powstał w latach 1196–1207 i został poświęcony królowej Tamarze. Uzyskał status arcydzieła średniowiecznej literatury.

Hezjod. Autorem kosmogonicznego eposu Theogonia (gr. narodziny bogów) był grecki epik Hezjod. Był on aojdem, czyli greckim śpiewakiem odwiedzającym dwory arystokratów. Jest uważany za pierwszy utwór, który uporządkował mitologię grecką. Według Teogonii Hezjoda z Chaosu wyłoniła się Ziemia (Gaja), Podziemie (Tartar), Miłość (Eros), Ciemność (Erebos) i jego żona i siostra, Noc (Nyks), która zrodziła światło dzienne (Eter) ze związku z Erebosem. Gaja zaś powiła Niebo (Uranosa) i Morze (Pontos). Tak oto światło narodziło się z ciemności, a kształty z bezkształtu.

Szahname "Księga królewska" to perski epos narodowy autorstwa poety Ferdousiego (940 – 1020 albo 1025), opowiadający tradycyjną historię Iranu od stworzenia świata do upadku dynastii Sasanidów. Szahname jest przede wszystkim historią wojen i rycerskich czynów. Zawiera w sobie także historie miłosne, dlatego Ferdousi uchodzi za twórcę perskiej epiki heroicznej jaki i prekursora epiki romantycznej.

Ludovico Ariosto. ,,Orland szalony'' (Orlando furioso) to epos rycerski napisany przez włoskiego poetę Ludovico Ariosto. Najdłuższy znany epos europejski (46 pieśni, 38 736 wersów w formie rymowanej oktawy), wydany pierwszy raz w 1516 r. Opisuje przygody Orlanda, paladyna króla Franków Karola Wielkiego, walki z najazdem muzułmańskim oraz nieodwzajemnioną miłość Orlanda do Angeliki, królewny z Orientu.

"Epos o Gilgameszu". Epos o Gilgameszu najstarszy – akadyjski epos opisujący poszukiwanie przez legendarnego Gilgamesza, władcę sumeryjskiego miasta Unug (akadyjskie Uruk), tajemnicy nieśmiertelności. Epos ten – zawierający między innymi opis potopu – powstał na kanwie wcześniejszych sumeryjskich opowieści o tym władcy. Najwcześniejsze znane akadyjskie opowieści o Gilgameszu pochodzą z okresu starobabilońskiego (ok. 2000–1600 p.n.e.).

Mahabharata jeden z dwóch głównych hinduistycznych poematów epickich (obok Ramajany), znajdujący się w kategorii smryti i należący do głównych dzieł literatury indyjskiej. W hinduizmie nazywany jest piątą Wedą. Utwór jest często uznawany za najdłuższy epos na świecie. Zawiera 100 tys. ślok (200 tys. wersów).

Torquato Tasso. ,,Jerozolima wyzwolona" to epos rycerski utrzymany w konwencji gatunku, utwór poety włoskiego Torquata Tassa, wydany po raz pierwszy w 1581 r. Jego tło stanowią dzieje pierwszej wyprawy krzyżowej i zdobycie Jerozolimy w 1099 r. pod wodzą Godfreda de Bouillon. Akcja poematu opiera się na modelu Iliady. Świat bohaterów Jerozolimy wyzwolonej rozpięty jest pomiędzy wojną a miłością.

Urugwaj. ,,Tabaré" – poemat epicki Juana Zorrilli de San Martín, opublikowany po raz pierwszy w 1886 roku, uważany za urugwajską epopeję narodową. Utwór opowiada o miłości Indianina imieniem Tabaré i Hiszpanki Bianki. Składa się z sześciu pieśni. W szerszej perspektywie epos ukazuje los Indian z plemienia Charrúa, pokonanych przez konkwistadorów.

Indonezja. La Galigo także Sureq Galigo to indonezyjski epos stworzenia świata pochodzący z wyspy Celebes. Spisany w starej formie języka bugijskiego w ok. XIV w. Zachowany w formie wielu manuskryptów, obejmujący 6000 foliałów, około 300 000 wersów. Najprawdopodobniej najobszerniejsze dzieło literatury na świecie, znacznie dłuższe od hinduskiej Mahabharaty. W 2011 r. manuskrypty zostały wpisane przez UNESCO na listę Pamięci Świata.

Gilgamesz. Wg większości uczonych Gilgamesz był prawdziwym, historycznym władcą, który rządził sumeryjskim miastem Unug pod koniec 1 połowy III tys. p.n.e. Według Eposu o Gilgameszu władca ten miał być „w dwóch trzecich bogiem, w jednej trzeciej człowiekiem”, synem bogini Ninsun i Lugalbandy. Gilgameszowi przypisuje się wzniesienie murów miasta Uruk i rozbudowę tamtejszej świątyni E-ana. Do naszych czasów przetrwało kilka niezależnych sumeryjskich poematów o Gilgameszu.