10 najlepszych ciekawostek o gwiaz­dach

Wcale jej nie widać. Proxima Centauri to czerwony karzeł i jej średnia jasność jest bardzo niska. Dlatego choć znajduje się najbliżej Słońca, została odkryta dopiero w 1915 r.

Gwiazda neutronowa to pozostałość po wybuchu supernowej - została sprasowana pod ogromnym ciśnieniem jej wybuchu. Zbudowana jest z ciasno upakowanych neutronów i ma niesamowitą gęstość. Typowa gwiazda neutronowa ma zaledwie 13 km średnicy i masę dwukrotnie przewyższającą masę Słońca.

Niebieskie. Barwy powierzchni gwiazd wskazują ich temperaturę. Niebieskie są najgorętsze. Można wykorzystać ten fakt już przy prostych, amatorskich obserwacjach. Najchłodniejsze są gwiazdy czerwone (temperatura do 3200 K), cieplejsze pomarańczowe i żółte (do 5700 K), gwiazdy białe są dużo bardziej gorące (do 9600 K), biało-niebieskie osiągają temperaturę do 28000 K, a niebieskie nawet 50000 K

50. Na fladze USA znajduje się 50 gwiazd, które symbolizują ilość stanów w tym kraju. Poprzednia wersja flagi - mająca 49 gwiazd - obowiązywała do roku 1960, gdy przyłączono do USA Hawaje (flaga ta obowiązywała zaledwie rok, gdyż w 1959 przyłączono Alaskę).

Na północ. Sfera niebieska porusza się pozornie wokół ziemskiej osi obrotu. Zatem obiektyw skierowany był na północ - jeśli zdjęcie było robione na półkuli północnej, lub na południe - na półkuli południowej. Prawidłową odpowiedzią musi być jednak północ, gdyż tylko na północy znajduje się Gwiazda Polarna widoczna w centrum zdjęcia. Na niebie południowym nie ma żadnej jasnej gwiazdy w pobliżu ziemskiej osi obrotu.

Magnetary to gwiazdy neutronowe z bardzo silnym polem magnetycznym, przez co emitują promienie rentgenowskie i gamma. Odkryto zaledwie kilkadziesiąt tego typu obiektów, a mechanizm ich powstawania jest słabo znany. Gwiazdy o znacznych masach zazwyczaj zapadają się jako czarne dziury i nie powstają z nich gwiazdy neutronowe - magnetary powstają więc zapewne w jakichś szczególnych warunkach, np. bardzo ciasnych układach podwójnych.

Czarny karzeł powstaje gdy biały karzeł wypala się całkowicie i nie może emitować światła. Ponieważ czas ostudzenia się białego karła do stanu czarnego karła szacowany jest jako dłuższy niż obecny wiek Wszechświata, forma ta prawdopodobnie jeszcze nie istnieje.

Jak sto miliardów gwiazd. Rozbłysk supernowej może być jaśniejszy od skumulowanej jasności całej galaktyki. Dzięki temu, choć w Drodze Mlecznej nie zaobserwowano supernowej od roku 1604, z łatwością obserwujemy je w odległych galaktykach.

Gwiazdy neutronowe. Typowa gwiazda neutronowa ma masę od jednej do dwóch mas słońca, a jej promień to zaledwie 12 km. Wiemy to, gdyż niektóre z nich - pulsary - wirują bardzo szybko, nawet raz na 33 milisekundy. Ich promień musi być więc bardzo mały, by powierzchnia wirującej gwiazdy nie złamała bariery prędkości światła.

Małe gwiazdy. Duże i super masywne gwiazdy bardzo szybko się wypalają. Czas życia błękitnych nadolbrzymów to jedynie kilkadziesiąt milionów lat. Tymczasem małe czerwone karły emitują niewielkie ilości energii i wypalają się bardzo powoli - szacuje się, że mogą świecić przez setki miliardów lat.