Zwroty ła­ciń­skie - najlepsze ciekawostki

Módl się i pracuj. Ora et labora (łac. módl się i pracuj) – dewiza św. Benedykta z Nursji, który w 529 r. założył zakon benedyktynów, najstarszy katolicki zakon mniszy. Jest to motto reguły zakonu benedyktynów, natomiast hasłem przewodnim jest Ordo et pax (Ład i pokój). Formuła módl się i pracuj jest streszczeniem postawy zakonnika wobec Boga i świata. Mnisi ślubują stałość, posłuszeństwo i ubóstwo.

Cycerona. Zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje! W swej mowie Cyceron zwraca się do Katyliny, który wcześniej usiłował go zamordować. Potępia korupcję i zepsucie obyczajów. Obecnie zdanie to cytuje się w podobnych sytuacjach, lecz zazwyczaj z odcieniem ironii.

Ostatni argument królów. Ultima ratio regum - Ostatni argument królów, napis na francuskich armatach odlewanych za rządów Ludwika XIV od ok. 1650, zakazany przez Zgromadzenie Narodowe w 1796. Niemal 100 lat później w 1742 Fryderyk II Wielki wprowadził w Prusach swoją wersję napisu „ultima ratio regis”.

Szybciej, wyżej, silniej. Autorem motta był pedagog, kaznodzieja zakonu dominikanów Henri Didon. Motto nawiązuje do tradycji antycznej i jednocześnie wyraża aspiracje nowożytnego ruchu olimpijskiego.

Germanów. Furor teutonicus („teutońska furia”) – zwrot łaciński używany na określenie agresywnych działań ludów germańskich. Po raz pierwszy pojawia się on w Farsaliach Lukana dla oddania cech przypisywanych przez niego Teutonom: okrucieństwa i szału bitewnego. Teutonowie i Cymbrowie były to ludy germańskie, z którymi Rzymianie zetknęli się około roku 113 p.n.e.

Dziś mnie, jutro tobie. Hodie mihi, cras tibi , „dzisiaj mnie, jutro tobie”, to łacińska fraza często używana w chrześcijańskich inskrypcjach nagrobnych. Fraza wywodzi się z wersetu Syracha. . W mowie potocznej wyrażenie to służy napomnieniu tych, którzy radują się z cudzych nieszczęść, które pewnego dnia mogą ich dotknąć.

Śpiesz się powoli. Festina lente to klasyczne porzekadło, oksymoron oznacza „śpiesz się powoli” (czasami tłumaczone w języku angielskim jako „więcej pośpiechu, mniej prędkości”. Znaczenie tego wyrażenia jest takie, że czynności należy wykonywać z zachowaniem odpowiedniej równowagi między pilnością a starannością.

Timeo Danaos et dona ferentes (łac. „Obawiam się Greków, nawet gdy niosą dary”) – łacińska fraza, pochodząca z eposu narodowego Rzymian pt. Eneida rzymskiego poety Wergiliusza, werset wypowiedzi Laokoona . Autor nawiązał w niej do wydarzenia, jakie miało miejsce w Troi podczas wojny trojańskiej pomiędzy greckim plemieniem Achajów a Trojanami.

Nazwać rzeczy po imieniu. Call a spade a spade, Robert Burton użył tego idiomu w swojej Anatomii melancholii (1621), aby opisać swój pozornie prosty styl pisania, twierdząc: „Nazywam rzeczy po imieniu”. Wyrażenie to zostało wprowadzone do języka angielskiego w 1542 r. w przekładzie Nicolasa Udalla dzieła Erazma, Apophthegmes, czyli saie, prompte saiynges. Po raz pierwszy zebrane przez Erasmusa.

Światu. Urbi et Orbi (łac. „miastu (Rzymowi) i światu”) – uroczyste błogosławieństwo papieskie wygłaszane z balkonu Bazyliki Świętego Piotra w ważnych dla Kościoła okolicznościach oraz świętach - na Boże Narodzenie oraz Wielkanoc, a także po zakończeniu konklawe.