A gabbai is a beadle or sexton, a person who assists in the running of synagogue services in some way. The role may be undertaken on a voluntary or paid basis. A shamash (literally 'servant') can also mean an assistant to a rabbi. The word gabbai is Aramaic and, in Talmudic times, meant collector of taxes or charity, or treasurer.

Gabaj (hebr. skarbnik, opiekun) był urzędnikiem gminy żydowskiej, pełniącym funkcję administratora synagogi. Wyznacza osoby do otwierania Aron ha-kodesz (szafa ołtarzowa w synagodze do przechowywania zwojów Tory) oraz kolejność wywoływania wiernych do czytania Tory. Początkowo zadaniem gabaja była organizacja pomocy dla biednych członków gminy żydowskiej. Ściągał podatki i składki oraz zbierał darowizny, a następnie decydował o rozdziale pieniędzy między ubogich.