Z Kanossą jest związany jeden z najsłynniejszych sporów w historii Europy. Był to spór o inwestyturę między papieżem Grzegorzem VII a niemieckim cesarzem Henrykiem IV, który dążył do zwierzchnictwa nad papiestwem i wpływu na wybieranie papieży. Henryk IV wypowiedział posłuszeństwo papieżowi, ten zaś, na synodzie w Rzymie w 1076 roku, ekskomunikował. 25 stycznia 1077 roku Henryk stanął pod murami twierdzy. Chcąc okazać skruchę czekał klęcząc na śniegu, w worku pokutnym i boso. Dopiero po trzech dniach Grzegorz spotkał się z nim i uchylił ekskomunikę.

Als Gang nach Canossa bezeichnet man den Italienzug König Heinrichs IV. von Dezember 1076 bis Januar 1077. Er wollte dadurch die Vereinigung von Papst Gregor VII. mit den deutschen Fürsten verhindern. Vor dieser Burg versuchte Heinrich dann, die Lösung seiner Person vom Kirchenbann (Anathema) zu erlangen. Im heutigen Sprachgebrauch wird ein als erniedrigend empfundener Bittgang als „Gang nach Canossa“ bezeichnet.