10 najlepszych ciekawostek o pier­wiast­kach

Ołowiu. Gdy w XVI wieku odkryto i rozpoczęto eksploatację dużych pokładów grafitu w Anglii, uważano go za formę ołowiu. To dlatego w wielu językach nazwa wykonanych z niego przyborów pisarskich pochodzi od ołowiu (polski ołówek, angielski lead pen, niemiecki Bleistift, arabski قلم رصاص).

Wysoka gęstość. Zubożony uran jest 1,67 razy gęstszy od ołowiu i ma 84% gęstości osmu i irydu, substancji o największej gęstości w ziemskich warunkach. W efekcie pocisk z uranu ma mniejsze rozmiary niż odpowiadający mu masą pocisk ołowiany, a co za tym idzie, dużo lepsze właściwości balistyczne. Może też głębiej penetrować i przebijać pancerze.

W gwieździe poprzedzającej Słońce. Radioaktywny nikiel-56 (który rozpada się do najpowszechniejszego izotopu żelaza) jest ostatnim pierwiastkiem produkowanym przed wybuchem supernowej. To dlatego żelazo zostało rozrzucone w dużych ilościach na obszarze, na którym potem utworzył się nasz Układ Słoneczny.

Żelazo to główny składnik jądra Ziemi, zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. W relatywnie cienkiej skorupie ziemskiej dominuje zaś tlen, żelazo znajduje się na czwartym miejscu.

Hel został odkryty w 1868 roku najpierw na Słońcu w jego widmie spektralnym, a dopiero później na Ziemi. Nazwę pierwiastka utworzono od Heliosa, greckiego boga Słońca.

Aluminium. Z wyżej wymienionych pierwiastków jedynie aluminium (glin) nie pełni w organizmie żadnej ważnej funkcji. Jest dla niego bardzo toksyczny. Jest antagonistą żelaza, krzemu i magnezu. Wraz z fluorem i ołowiem potęgują nawzajem swoją szkodliwość. kumulując się w mózgu prowadzi do zaburzeń pamięci, mowy, koordynacji ruchowej, drżenia mięśni i paraliżu. Zwiększa ryzyko choroby Alzheimera poprzez kumulację w hipokampie. Zaburza także wzrost, metabolizm i przekaźnictwo komórek.

Trzy. Na Ziemi występują trzy izotopy wodoru: najczęstszy izotop czyli prot (1H), deuter (2H) i występujący w śladowych ilościach tryt (3H). Pozostałe izotopy wodoru, (4H–7H) zostały wytworzone sztucznie i są wysoce niestabilne.

Węgla. Antoine Lavoisier po raz pierwszy spalił diament pod szklanym kloszem, używając promieni słonecznych skupionych soczewką. Udowodnił w ten sposób, że diament to czysty węgiel. Diament – bardzo rzadki minerał z gromady pierwiastków rodzimych. Jest najtwardszą znaną substancją występującą w przyrodzie.

Rutheford. Rutherford został odkryty niezależnie przez Kurczatowa w Dubnej (Rosja) i na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (USA). W latach 70. XX w., Rosjanie nazwali ten pierwiastek od nazwiska odkrywcy – kurczatow (Ku), zaś Amerykanie używali nazwy od nazwiska Ernesta Rutherforda – rutherford. Komisja nazewnicza IUPAC zdecydowała w 1989 roku, że pierwiastek ten będzie nazywał się tymczasowo unnilquadium. W 1997 r zaaprobowana została amerykańska propozycja nazwy.

Polon i Rad. W 1898 r. Maria Skłodowska Curie odkryła polon i rad.