10 najtrudniejszych zagadek o mózgu

Jądro pasma samotnego jako część mózgowia odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu zmysłu smaku. Poprzez środkową część jądra przebiega szlak samotny, zawierający włókna aferentne z nerwu twarzowego, nerwu językowo-gardłowego oraz nerwu błędnego, które przekazują doń informacje czuciowe smaku. Jądro pasma samotnego należy do najstarszych części mózgowia. Jego obecność stwierdza się u wszystkich ssaków.

Oś jelitowo-mózgowa odnosi się do sygnalizacji biochemicznej zachodzącej pomiędzy przewodem pokarmowym i układem nerwowym. Flora bakteryjna jelit komunikuje się z centralnym układem nerwowym (OUN) w ramach szlaków nerwowych. Liczne badania naukowe wskazują, że mikroflora jelitowa jest zaangażowana w regulację lęku, bólu, zaburzeń funkcji poznawczych oraz nastroju człowieka.

Wyróżniamy trzy części móżdżku: móżdżek stary – odpowiedzialny za równowagę i koordynację ruchów gałek ocznych, móżdżek dawny– odpowiedzialny za koordynację ruchową oraz móżdżek nowy – odpowiedzialny za planowanie ruchów i napięcie mięśni. Móżdżek dawny (nazywany czasem móżdżkiem rdzeniowym) jest ewolucyjnie najstarszy, móżdżek stary (nazywany też móżdżkiem przedsionkowym) rozwinął się później w toku ewolucji, zaś najnowszym nabytkiem jest móżdżek nowy. W móżdżku znajdują się GABA-nergiczne komórki Purkiniego.

Po raz pierwszy zostały one opisane przez czeskiego anatoma i fizjologa Jana Evangelistę Purkyněgo w 1837 roku. Komórki Purkiniego mają płaskie, gęsto rozgałęzione drzewa dendrytyczne umiejscowione jedno za drugim (nawet 80.000 do 200.000 kolców na komórkę). Zawierają one kwas GABA (kwas gamma-aminomasłowy) będący neurotransmiterem hamującym. Cechą tych komórek jest także ekspresja białka kalbindyny, które wiąże wapń.

Kora mózgu – najbardziej zewnętrzna struktura mózgu człowieka i niektórych innych grup kręgowców. Składa się z ciał komórek nerwowych (stanowi więc część istoty szarej układu nerwowego). człowieka jej grubość wynosi 2–4 mm, a powierzchnia 2500 cm².

Podwzgórze stanowi brzuszną część międzymózgowia. Waży ok. 4 gramów i stanowi 1% objętości mózgu. Podwzgórze bierze udział min. w regulacji nawodnienia organizmu, (poprzez wazopresynę powodującą resorpcję wody z moczu), pobieraniem pokarmu, temperatury ciała (np. pocenie się lub dreszcze), cyklu snu i czuwania, stymuluje wydzielanie prolaktyny (peptyd PRH, blokowany przez dopaminę), tyreotropiny, hormonów wzrostu, gonadotropin (poprzez GnRH) i wielu innych hormonów. Odpowiada także za wydzielanie oksytocyny i wazopresyny odpowiadających za np. tworzenie więzi między matką a dzieckiem.

Nieprzytomność, utrata przytomności, stan zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego, przede wszystkim wyłączenia kory mózgowej. Jest to stan zagrożenia życia, mimo że oddychanie oraz krążenie mogą być utrzymane i bez względu na wywołującą ten stan przyczynę.

Glej stanowi obok neuronów drugi składnik tkanki nerwowej. Według szacunków jest go ok. 10 razy więcej niż neuronów. Współtworzy on barierę krew-mózg, reguluje rytm dobowy (produkuje adenozynę) buduje osłony mielinowe neuronów i syntezuje enzymy odpowiedzialne za produkcję neuroprzekaźników. Wypustki komórek glejowych tworzą sieć rurek, przez które płyn mózgowo-rdzeniowy pozbywa się toksyn, a wśród nich beta-amyloidu, białka, którego złogi tworzą płytki starcze niszczące neurony. Glej przetwarza dane ok. 10.000 razy wolniej niż neurony, lecz tym samym lepiej utrwalają się informacje w pamięci.

Lateralizacja, inaczej stronność – asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych.

Układ limbiczny układ struktur korowych i podkorowych mózgu, biorący udział w regulacji zachowań emocjonalnych. Pierwotnie był kojarzony wyłącznie ze zmysłem węchu. Za część struktury układu limbicznego jest uznawany jeden z płatów kresomózgowia (łac. telencephalon) – płat brzeżny (inaczej płat rąbkowy lub płat limbiczny.