10 najtrudniejszych zagadek o pier­wiast­kach

Współczesny wygląd układu okresowego zawdzięczamy Nielsowi Bohrowi, który podzielił go na grupy i okresy. Grupy zazwyczaj wypisuje się w kolumnach, a okresy w rzędach. Grupy dzieli się na grupy główne i grupy poboczne. W grupach głównych okresy występują co osiem kolejnych atomów, co wynika z faktu, że na powłokach mieści się dokładnie 8 elektronów

Sir Humphry Bartholomew Davy (1778-1829) to brytyjski chemik i fizyk. Zasługą uczonego były odkrycia pierwiastków. Wykazał, że znane substancje są tlenkami metali. Davy jako pierwszy w 1807 wyodrębnił potas i sód, a w 1808 wapń, stront i magnez. W 1807 za prace nad elektrolizą dostał Nagrodę Napoleona. W 1815 skonstruował bezpieczną lampę górniczą (tzw. lampa Davy’ego).

Rutherford został odkryty niezależnie przez Kurczatowa w Dubnej (Rosja) i na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (USA). W latach 70. XX w., Rosjanie nazwali ten pierwiastek od nazwiska odkrywcy – kurczatow (Ku), zaś Amerykanie używali nazwy od nazwiska Ernesta Rutherforda – rutherford. Komisja nazewnicza IUPAC zdecydowała w 1989 roku, że pierwiastek ten będzie nazywał się tymczasowo unnilquadium. W 1997 r zaaprobowana została amerykańska propozycja nazwy.

Johan Gadolin (1760-1852) to fiński mineralog i chemik, odkrywca itru, profesor Królewskiej Akademii w Turku. W minerale iterbicie wydobytym w okolicach Ytterby koło Sztokholmu wykrył tlenek nieznanego pierwiastka chemicznego, z którego w wyniku redukcji uzyskał metaliczny itr. Jego nazwiskiem nazwano pierwiastek gadolin, odkryty w 1880 r.

Lutet (Lu, łac. lutetium) to pierwiastek chemiczny z grupy lantanowców w układzie okresowym. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Paryża - Lutetia. Pierwiastek został odkryty 1905 r. przez Carla Auera von Welsbacha.

Żelazo to główny składnik jądra Ziemi, zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. W relatywnie cienkiej skorupie ziemskiej dominuje zaś tlen, żelazo znajduje się na czwartym miejscu.

Radioaktywny nikiel-56 (który rozpada się do najpowszechniejszego izotopu żelaza) jest ostatnim pierwiastkiem produkowanym przed wybuchem supernowej. To dlatego żelazo zostało rozrzucone w dużych ilościach na obszarze, na którym potem utworzył się nasz Układ Słoneczny.

Miedź (Cu, łac. cuprum) to pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych układu okresowego. Nazwa miedzi po łacinie (a za nią także w wielu innych językach, w tym angielskim) pochodzi od Cypru, gdzie w starożytności wydobywano ten metal. Początkowo nazywano go metalem cypryjskim (łac. cyprum aes), a następnie cuprum.

Johan Gottlieb Gahn, szwedzki chemik otrzymał mangan w stanie czystym poprzez redukcję dwutlenku manganu węglem. Jego istnienie zaproponował już Carl Wilhelm Schelle (1774 r.) i to on przesłał próbki pirulozytu do Johana, z których go wyizolował. Mangan (Mn) pełni w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji. Wspomaga wchłanianie i magazynowanie żelaza, reguluje syntezę tyroksyny, wzmacnia układ odpornościowy i reguluje syntezę ATP. Umożliwia on także wchłanianie witamin A, C i E oraz biotyny, wspiera pracę układu nerwowego i mięśni itd.

Aktywność metali rośnie wraz ze wzrostem numeru okresu, w którym leży pierwiastek- sód w 3, potas w 4, lit w 2, a rubid w 5.