Re­for­ma­cja najtrudniejsze zagadki

"Exsurge Domine" (Powstań Panie) – bulla papieska wydana przez Leona X 15 czerwca 1520 roku zawierająca potępienie poglądów i działań Marcina Lutra. Bulla Exsurge Domine nakazywała zwolennikom reformacji odwołania 41 błędów Lutra. Marcin Luter spalił bullę publicznie 10 grudnia 1520 r. w Wittenberdze, wraz z bullą Luter cisnął w ogień zbiór dekretów papieskich składający się na księgę prawa kononicznego. Leon X w odpowiedzi opublikował 3 stycznia 1521 r. bullę: "Decet Romanum Pontificem", ekskomunikującą Marcina Lutra.

John Wycliffe (Jan Wiklif lub Wiklef; 1329 - 1384) to angielski teolog i reformator Kościoła. John Wycliffe był zwolennikiem reform Kościoła w oparciu o nauki Pisma Świętego. Sprzeciwiał się bogactwu Kościoła, supremacji władzy papieskiej. Wycliffe zainicjował ruch lollardów, wędrownych kaznodziejów Pisma Świętego, którzy szerzyli jego idee. Prace Wycliffe’a były inspiracją dla Jana Husa, czeskiego reformatora religijnego. Do postaci i nauk Wycliffe’a nawiązuje jeden z najstarszych zabytków języka polskiego „Pieśń o Wiklefie”, napisana w połowie XV wieku przez Jędrzeja Gałkę z Dobczyna.

W 1517 roku miało miejsce wystąpienie Marcina Lutra , przeciwko katolicyzmowi. Wygłosił on na nim traktat: ,,95 tez przeciwko sprzedaży odpustom". To wydarzenie dało początek reformacji kościoła w XVI wieku w Europie.