Zwroty ła­ciń­skie 10 najtrudniejszych zagadek

Pollice verso (lub verso pollice) – w starożytnym Rzymie gest skazujący pokonanego gladiatora na śmierć.

Rerum novarum (łac. Rzeczy nowych) – encyklika papieża Leona XIII ogłoszona 15 maja 1891.Główną tezą encykliki jest przekonanie, że ani Kościół, ani państwo nie są w stanie samodzielnie rozwiązać problemów społecznych. Obydwa organizmy muszą ze sobą współpracować dla wspólnego dobra.

D.O.M. (łac. Deo Optimo Maximo, „Bogu Najlepszemu, Największemu”) – akronim umieszczany na nagrobkach i kościołach chrześcijańskich. Na nagrobkach napis D.O.M znaczy Domus Omnium Mortuorum: dom wszystkich zmarłych.

Cave canem (łac. „strzeż się psa”) – napis występujący na mozaikowych posadzkach w przedsionkach rzymskich domów, pełnił funkcję ostrzegawczą, tak jak współczesne „Uwaga zły pies”. Niektóre z zachowanych mozaik przedstawiają samego psa bez podpisu.

List żelazny – Salvus conductus zgodnie z kodeksem postępowania karnego specjalny dokument, wydawany przez właściwy miejscowo sąd okręgowy, zapewniający oskarżonemu przebywającemu za granicą pozostawanie na wolności do czasu prawomocnego ukończenia postępowania.

Furor teutonicus („teutońska furia”) – zwrot łaciński używany na określenie agresywnych działań ludów germańskich. Po raz pierwszy pojawia się on w Farsaliach Lukana dla oddania cech przypisywanych przez niego Teutonom: okrucieństwa i szału bitewnego. Teutonowie i Cymbrowie były to ludy germańskie, z którymi Rzymianie zetknęli się około roku 113 p.n.e.

Ultima ratio regum - Ostatni argument królów, napis na francuskich armatach odlewanych za rządów Ludwika XIV od ok. 1650, zakazany przez Zgromadzenie Narodowe w 1796. Niemal 100 lat później w 1742 Fryderyk II Wielki wprowadził w Prusach swoją wersję napisu „ultima ratio regis”.

Noli me tangere (łac. nie dotykaj mnie!, tłumaczone także jako nie zatrzymuj mnie!) – słowa, które według Ewangelii Jana (J 20,17) wypowiedział Jezus do Marii Magdaleny po zmartwychwstaniu. W tym brzmieniu znajdują się w Wulgacie, łacińskim przekładzie Pisma Świętego.

Zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje! W swej mowie Cyceron zwraca się do Katyliny, który wcześniej usiłował go zamordować. Potępia korupcję i zepsucie obyczajów. Obecnie zdanie to cytuje się w podobnych sytuacjach, lecz zazwyczaj z odcieniem ironii.

Łacińskie słowo sic znaczy ‚tak, w ten sposób'. Jak podaje Wielki słownik wyrazów obcych pod redakcją Mirosława Bańki (2003), umieszcza się je po zacytowanym dziwnym lub niepoprawnym wyrazie albo zwrocie w celu podkreślenia, że tak było w tekście oryginalnym i że to nie omyłka cytującego.