Tektonika - pytania

Kenozoik to także okres potężnych deformacji tektonicznych związanych z młodszymi fazami orogenezy alpejskiej: w starszym trzeciorzędzie na całej kuli ziemskiej w wyniku fałdowań skorupy ziemskiej wywołanych kolizją kontynentów powstały najwyższe łańcuchy górskie, m.in.: Himalaje, Kordyliery, Kaukaz, Alpy, Atlas.

Największą powierzchnię (103,3 mln km²) ma płyta pacyficzna. Następne są po kolei: płyta północnoamerykańska, płyta eurazjatycka, płyta afrykańska i płyta antarktyczna.

Płyta indyjska przemieszcza się na północny wschód o ok. 5 cm rocznie. W tym samym czasie Eurazja przemieszcza się w tą stronę o 2 cm. Kolizja ta prócz wypiętrzania Himalajów i Tybetu powoduje jednocześnie, że mniejsza płyta indyjska rocznie zgniata się o ok. 2mm.

Skrajnie wschodnia Syberia mniej więcej od ujścia Leny do Oceanu Arktycznego wraz z Czukotką i Sachalinem leży na północnoamerykańskiej płycie tektonicznej.

Przesuwanie się płyt tektonicznych powoduje trzęsienia ziemii. Japonia leży na 3 płytach tektonicznych: euroazjatyckiej, północnoamerykańskiej i filipińskiej, przez co często następują tam trzęsienia ziemi.

W latach 1950 naukowcy odkryli, że skały tworzące dno oceaniczne układają się w pasy o odwrotnie ułożonych cząsteczkach magnetytu. Pasy te odchodzą równolegle od grzbietów śródoceanicznych, w których nasępują wypływy lawy - i gdzie dno oceaniczne się stale rozszerza od milionów lat.

Ocean Atlantycki rozszerza się co roku o około 3 centymetry. W związku z tym oddalają się od siebie Afryka i Ameryka Południowa, oraz Europa i Ameryka Północna.

Rozpad Pangei, który doprowadził do utworzenia się znanych dziś kontynentów, jest wciąż kontynuowany poprzez poszerzanie się Wielkich Rowów Afrykańskich oraz Morza Czerwonego. Ruch ten doprowadzi do odłączenia się Rogu Afryki (obszaru z Etiopią i Somalią) od reszty kontynentu.

Cała Skandynawia jest wynoszona w górę w wyniku ustąpienia lodowca, który wcześniej wgniatał skorupę ziemską na północy. Tempo wynoszenia to mniej więcej 250m na 10000 lat.