Bizancjum - pytania

Zeloci – ugrupowanie polityczne w Tesalonice sprawujące tam rządy w latach 1342-1350. Wystąpili przeciw Janowi Kantakuzenowi i kręgom arystokratycznym uznając ich za odpowiedzialnych za wybuch wojny domowej. W 1342 roku pozbawili władzy w Tesalonice Teodora Synadenosa, namiestnika Kantakuzena. Utworzyli niezależną republikę miejską. W swoim programie politycznym zeloci domagali się konfiskaty wielkich majątków świeckich i kościelnych oraz ujednolicenia polityki podatkowej.

Bizancjum, obecnie Stambuł – starożytne miasto leżące nad cieśniną Bosfor, łączącą morze Marmara z Morzem Czarnym, nad zatoką Złoty Róg. Powstałe jako kolonia grecka w VII wieku p.n.e. W 324 roku cesarz rzymski Konstantyn I Wielki zdecydował o przemianowaniu miasta na Nowy Rzym później zwanym Konstantynopol, a w 330 roku przeniósł do niego stolicę swojego państwa.

Bitwa na przełęczy Wyrbica to starcie zbrojne, które miało miejsce 26 lipca 811 r. Bitwa zaliczana jest do jednej z największych klęsk w historii Bizancjum. Bitwę stoczyły zwycięskie wojska bułgarskie pod wodzą Chana Kruma i bizantyjskie z Cesarzem Niceforem. Na zdjęciu: pomnik chana Kruma.

Mapa z Madaby mozaika podłogowa w cerkwi św. Jerzego w Madabie w Jordanii, przedstawiająca mapę Bliskiego Wschodu, pochodząca z okresu bizantyjskiego. Mozaika stanowi najstarsze kartograficzne przedstawienie Ziemi Świętej, z uwzględnieniem Jerozolimy. Pochodzi z VI wieku.

Wyspy Książęce to wyspy na Morzu Marmara po anatolijskiej stronie Stambułu. Grupa dziesięciu wysp i dwóch małych skalnych raf. W czasach bizantyjskich służyły za miejsce zsyłki książąt, księży i księżniczek. W czasach Imperium Osmańskiego zsyłano tu członków rodziny sułtana. W starożytności zwano je Demonnesoi – Wyspy Ludu, w Bizancjum – Papadanisia – Wyspy Książąt.

Teofano lub Teophano (956 - 991) była księżniczką bizantyńską, żoną cesarza Ottona II. Otton i Teofano mieli razem syna i cztery córki; w tym Matyldę, matkę królowej Polski Rychezy. Teofano była krytykowna za dekadencję; codzienne kąpiele i wprowadzenie w Niemczech zwyczaju noszenia luksusowych szat i biżuterii. Przypisuje jej się wprowadzenie w Europie Zachodniej zwyczaju używania widelca. Kronikarze opisują poruszenie jakie wywołała, gdy zaczęła używać złotego podwójnego szpikulca aby podawać jedzenie do ust, zamiast jeść przy użyciu rąk, jak to było w zwyczaju.

Konstabl, z łac. „comes stabuli” to stopień lub stanowisko w wymiarze sprawiedliwości bądź administracji wielu krajów. Znaczenie pojęcia jest bardzo szerokie i różni się zależnie od okresu historycznego i regionu geograficznego. Tytuł pochodzi od łacińskiego zwrotu comes stabuli oznaczającego urzędnika sprawującego pieczę nad końmi monarchy w Cesarstwie Rzymskim i Cesarstwie Bizantyńskim. Był to odpowiednik polskiego koniuszego.

Konstantyn V Kopronim (718 - 775), cesarz bizantyński, jeden z największych obrazoburców. Przydomek Kopronim (kopros, łajno) nadali mu nieprzychylni ikonoklastom historycy. Na soborze w Hierei zakazał przechowywania i wytwarzania jakichkolwiek dzieł sztuki związanych z kultem chrześcijańskim. Był to wstęp do szeroko zakrojonej akcji niszczenia dzieł przedstawiających postaci świętych, Trójcę Świętą i.t.p.. Z kościołów wyrywano ściany z mozaikami, palono ilustrowane księgi, dziesiątki klasztorów zamieniono w składy broni i koszary, tysiące mnichów przymusowo ożeniono z byłymi nierządnicami.

Domestyk (łac: "domesticus", z gospodarstwa domowego, gr: "δομέστικος") to tytuł wojskowy, cywilny i kościelny w późnym Cesarstwie rzymskim i w Bizancjum. Po utworzeniu w połowie VIII wieku tagmata, korpusów wojska zaciężnego stacjonowanych w stolicy państwa ich dowódcy zostali nazwani domestykami. 355 roku domestyk występuje również na czele różnych biur i na wysokich stanowiskach administracyjnych. Kościele domestyk stał na czele grup związanych ze służbą liturgiczną, jako kierownik chóru prowadził śpiewy i aklamacje przed cesarzem i patriarchą.

Hezychazm (hesychasmos; od greckiego ‘ησυχία, hēsychía – wyciszenie ) to bizantyński nurt mistyczny, który osiągnął szczytowy rozwój i popularność w wieku XIV. Zasadniczą ideą hezychazmu jest duchowa łączność człowieka z Bogiem jako forma jego deifikacji. Hezychaści głosili możliwość ujrzenia Światłości Bożej dzięki intensywnej modlitwie, kontemplacji i specyficznym praktykom ascetycznym, polegającym na wstrzymywaniu oddechu w trakcie modlitewnego wyciszenia. Doktrynę rozwinął w sposób najpełniejszy Grzegorz Palamas, mnich z góry Athos, od którego nazwiska hezychazm zwano często palamizmem.