Pytania etymologiczne

Acqua alta (pol. wysoka woda) – termin używany we włoskiej prowincji Veneto, określający wyjątkowo duży przypływ. Zjawisko acqua alta jest konsekwencją różnicy ciśnienia atmosferycznego na dwóch krańcach Adriatyku i silnych powiewów południowego wiatru sirocco oraz bora, które dodatkowo napędzają w stronę lądu masy wody, utrudniając ich cofanie się w czasie odpływu.

Wysoka Porta, Porta Ottomańska (tur. Bab-ı Ali) – historyczne określenie dworu, rządu lub ogólniej, państwa tureckiego jako całości za panowania sułtanów. Nazwa pochodzi od wielkiej bramy do dzielnicy urzędowej w Stambule, budynku, w którym mieściła się siedziba wielkiego wezyra. Od tego określenia pochodzi także nazwa elitarnej straży sułtana — Jeźdźców Wysokiej Porty.

Nazwa pochodzi od rzymskiej nazwy miasta i rzeki Gagas w starożytnej Licji (Likii) w Azji Mniejszej (dzisiejsza Turcja), gdzie po raz pierwszy znaleziono gagat (gr. lithos gagates = kamień z Gagas). Powstał z uwęglenia drzew z rodziny araukarii, które powszechnie rosły w Europie przed 180 milionami lat (w jurze). Ma znaczenie kolekcjonerskie, od dawna stosowany do wyrobu biżuterii żałobnej. W farmacji do początku XIX w. wchodził w skład balsamów przeciw histerii.

Himalaje – najwyższy łańcuch górski na Ziemi. Nazwa „Himalaje” pochodzi z sanskrytu (हिमालय, Himālaya) i znaczy „siedziba śniegów” (z himá, „zima, śnieg”, oraz ālaya, „siedziba, leżący”). Łańcuch Himalajów leży w południowej Azji, ma ponad 2,5 tys. km długości i około 250 km szerokości. Najwyższy szczyt to Mount Everest o wysokości 8848 m n.p.m.

Chalcedon to pospolity, szeroko rozpowszechniony minerał, odmiana krzemionki o włóknistej strukturze. Nazwa pochodzi od miasta Chalkedon położonego w Turcji nad Bosforem, założonego przez greckich kolonistów z Megary w 676 r. p.n.e. Chalcedon tworzy wiele barwnych odmian takich jak agat, heliotrop czy onyks. W starożytności wykonywano z niego pieczęcie i portrety (kamee).

Pallad (Pd, łac. palladium) – pierwiastek chemiczny z grupy niklowców w układzie okresowym, należący do triady platynowców lekkich. Został odkryty w roku 1803 roku przez Williama Hyde Wollastona w Londynie. Nazwa pochodzi od greckiej bogini Pallas, czyli Ateny. Została nadana w związku z niedawnym (1802) odkryciem planetoidy Pallas.

Boliwia została nazwana na cześć Simóna Bolívara, wenezuelskiego przywódcy ruchu niepodległościowego w Ameryce Południowej.

Uranos (Niebo) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie nieba. Bez udziału innej istoty poczęła go i urodziła Gaja (Ziemia), która stała się jego małżonką. Wspólnie spłodzili kolejne pokolenia bogów. Z ich związku na świat przyszli; hekatonchejrowie, cyklopi, tytani i tytanidy.

Maraton ma antyczne korzenie, ale oficjalna długość została ustalona w XX wieku. Jak głosi historia, królowa Aleksandra poprosiła, aby wyścig rozpoczął się na trawniku Zamku Windsor (aby najmłodsi członkowie rodziny królewskiej mogli patrzeć z okna pokoju dziecięcego) i skończył na stadionie olimpijskim. W 1921 r. ustalono długość 42 195 kilometrów.

Bylina, starina (ros. былина, старина) to tradycyjna rosyjska pieśń, opiewająca czyny bohaterów epoki średniowiecza i kilku wieków późniejszych. Słowo bylina pochodzi od rosyjskiego słowa byl (быль) oznaczającego historię prawdziwą, w przeciwieństwie do fikcyjnych. Byliny były tworzone w formie wiersza białego, posiadały jednak charakterystyczny rytm. Ich styl był naśladowany przez wielu późniejszych pisarzy i poetów, m.in. przez Aleksandra Puszkina.