10 najtrudniejszych zagadek o tlenie

Czerwona forma singletowa tlenu powstaje podczas naświetlania światłem UV tlenu w stanie podstawowym w obecności barwnika uczulającego, a także w wyniku niektórych reakcji chemicznych, np. H2O2 z NaClO. Czas życia tej formy tlenu wynosi w stanie gazowym do kilkudziesięciu minut.

Kwasoród to dosłowne tłumaczenie grecko-łacińskiego słowa "oxygenium" czyli nazwy tlenu, zaproponowane przez Jędrzeja Śniadeckiego. Do czasu upowszechnienia się propozycji Jana Oczapowskiego - "tlen" od czasownika tlić - była to pierwsza, polska nazwa pierwiastka.

Ciekły tlen (LOX) ma bladoniebieski kolor i silne właściwości paramagnetyczne. Ma wiele zastosowań przemysłowych i medycznych. Ciekły tlen po raz pierwszy otrzymali profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski, 5 kwietnia 1883 roku.

Ozon (stgr. ὄζον [ódzōn] – pachnący. tritlen (O3) – alotropowa odmiana tlenu składająca się z trójatomowych cząsteczek. Posiada silne własności aseptyczne i toksyczne. Stosowany jest przy dezynfekcji wody oraz pełni ważną rolę w pochłanianiu części nadfioletu dochodzącego ze Słońca do Ziemi (patrz dziura ozonowa).

Tlen transportowany jest głownie przez erytrocyty. W połączeniu z hemoglobiną tworzy utlenowaną (nie utlenioną, nie zachodzi reakcja utlenienia pomiędzy żelazem a tlenem) hemoglobinę - oksyhemoglobinę. Natomiast około 3% tlenu transportowane jest w postaci rozpuszczonej w osoczu.

Bezpośrednio pod skorupką znajduje się mały zbiornik powietrzny. Mikroskopijne pory w skorupce umożliwiają wymianę powietrza, dzięki czemu rozwijający się ptak może oddychać.

Na zdjęciu widzimy modele dwóch cząsteczek wodoru (po dwa atomy każda) i jednej cząsteczki tlenu (z dwoma atomami).

Spawanie przy użyciu palnika acetylenowo-tlenowego zostało wynalezione w roku 1903 przez francuskich inżynierów Edmonda Fouche i Charlesa Picarda. Użycie tlenu zamiast powietrza pozwala na znaczne zwiększenie temperatury płomienia palnika: wynosi ona 2000°C przy użyciu powietrza i propanu, 2500°C dla tlenu i propanu, i aż 3500°C dla tlenu i acetylenu.

Ozon O3, alotropowa odmiana tlenu składająca się z trójatomowych cząsteczek. Posiada silne własności aseptyczne i toksyczne, w związku z czym stosowany jest przy dezynfekcji wody. Naturalnie gromadzi się w stratosferze tworząc warstwę ozonową, która pełni ważną rolę w pochłanianiu części nadfioletu dochodzącego ze Słońca do Ziemi.

Tlen ma 2 elektrony walencyjne, więc jego wartościowość wynosi 2. W wodzie jedna cząsteczka tlenu wiąże się z dwoma cząsteczkami jednowartościowego wodoru (H2O).